ΔΑΝΕΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΙΔΙΩΤΩΝ

Είναι δυνατόν να συναφθεί άτοκο δάνειο μεταξύ ιδιωτών;

 

θα ήθελα να ρωτήσω τι προβλέπεται για τις περιπτώσεις συμβάσεων χρηματοδότησης δανείου, χρηματικού ποσού € 40.000,00 ανάμεσα σε Ιδιώτες, εκ των οποίων ο ένας είναι μισθωτός αλλά και μέτοχος σε ΑΕ (ο δανειστής) και ο άλλος είναι επιτηδευματίας (ο δανειζόμενος). Αν υπόκειται σε χαρτόσημο, σε ποιο ποσοστό, πως υπολογίζεται ο τόκος και τι ισχύει σε σχέση με το τεκμήριο διαβίωσης και του δανειστή αλλά και του δανειζόμενου.

1. Σύμφωνα με το με αριθμό πρωτ. 1020969/405/Α0012/28.3.2007 έγγραφο του Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών με θέμα την «Κάλυψη τεκμηρίου με δάνειο που χορηγήθηκε με ιδιωτικά συμφωνητικά» (ατομική απάντηση), οριζόταν μεταξύ των άλλων ότι: «1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης ε΄, της παραγράφου 2 του άρθρου 19 του N. 2238/1994 η προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίου μπορεί να καλυφθεί ή να περιοριστεί με δάνεια τα οποία έχουν ληφθεί και αποδεικνύονται με έγγραφα στοιχεία που φέρουν βέβαιη χρονολογία. Ειδικώς, όταν πρόκειται για την κάλυψη διαφοράς δαπάνης της προηγούμενης παραγράφου, κατά το ποσό που προέρχεται από δαπάνη του άρθρου 17 του Κ.Φ.Ε. το ποσό του δανείου λαμβάνεται υπόψη εφόσον από το οικείο έγγραφο αποδεικνύεται ότι έχει ληφθεί πριν από την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης…

4. Επίσης, όπως έχει γίνει δεκτό με το υπ. αριθμό 1108739/1772/Α0012/15.2.2002 έγγραφό μας στην περίπτωση που ιδιωτικό συμφωνητικό δανείου μεταξύ ιδιωτών που προσκομίζεται για θεώρηση ή για χαρτοσήμανση εκπρόθεσμα (και θεωρείται ή χαρτοσημαίνεται) μετά την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης δεν μπορεί να θεωρηθεί έγγραφο στοιχείο που φέρει βέβαιη χρονολογία, από τα οποία μάλιστα να αποδεικνύεται ότι το αναφερόμενο ποσό του δανείου έχει ληφθεί πριν από την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης και κατά συνέπεια δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την εφαρμογή του άρθρου 19 του N. 2238/1994. Επιπρόσθετα όταν ο φορολογούμενος επικαλείται δάνειο για τον περιορισμό της τεκμαρτής διαφοράς εισοδήματος της παραγρ.1 του άρθρου 19 του N. 2238/1994 η φορολογούσα αρχή ερευνά σε κάθε περίπτωση την τυχόν εικονικότητα του δανείου. Ειδικότερα, ερευνά αν ο δανειστής είχε τη δυνατότητα να χορηγήσει το δάνειο, αν έγινε η ανάληψη του ποσού του δανείου σε προηγούμενο έτος ή κατά τη διάρκεια του έτους στο οποίο ο φορολογούμενος το επικαλείται, αν εκπληρώθηκαν εκτός της χαρτοσήμανσης και οι τυχόν άλλες φορολογικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σχετική σύμβαση, καθώς επίσης και ο τρόπος εξόφλησης του δανείου, δεδομένου ότι οι τοκοχρεολυτικές δόσεις απόσβεσης των δανείων συνιστούν τεκμήρια για τον καταβάλλοντα (περίπτωση στ΄ άρθρου 17 του N. 2238/1994) (σχετ. 1108739/1772/Α0012/15.5.2002 έγγραφο)… 

6. Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.3 του άρθρου 25 του N. 2238/1994, κάθε δάνειο που συνομολογείται μεταξύ ιδιωτών ή παρέχεται από εταιρία προς τα μέλη της ή τρίτους, λογίζεται ότι συνάπτεται με ελάχιστο επιτόκιο, αυτά που ισχύει για τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου τρίμηνης διάρκειας κατά το χρόνο σύναψης του δανείου…».

 

2. Σύμφωνα με την παράγραφο 25 του άρθρου 72 του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., ορίζεται ότι: «Από την έναρξη ισχύος του Ν.4172/2013 παύουν να ισχύουν οι διατάξεις του Ν.2238/1994 (Α΄ 151), συμπεριλαμβανομένων και όλων των κανονιστικών πράξεων και εγκυκλίων που έχουν εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση αυτού του νόμου.»

 

3. Μετά την εφαρμογή του Ν.4172/2013, οι αντίστοιχες αναφορές σημειώνονται στα άρθρα 32 και 34 του Ν.4172/2013.

Ειδικότερα, η παρ. ε΄ της παρ. 2 του άρθρου 34 του Ν 4172/2013 που αναφέρεται στο θέμα κάλυψης της αντικειμενικής δαπάνης με δάνεια δεν διαφοροποιείται από την αντίστοιχη του Ν.2238/1994 και αναφέρει ότι δάνεια, τα οποία έχουν ληφθεί και αποδεικνύονται με έγγραφα στοιχεία που φέρουν βέβαιη χρονολογία. Ειδικώς, όταν πρόκειται για την κάλυψη διαφοράς δαπάνης  κατά το ποσό που προέρχεται από δαπάνη του άρθρου 32  το ποσό του δανείου λαμβάνεται υπόψη εφόσον από το οικείο έγγραφο αποδεικνύεται ότι έχει ληφθεί πριν από την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης. 

Στην περ. δ΄ του άρθρου 32 του Ν.4172/2013 ως ετήσια δαπάνη λογίζεται η χορήγηση δανείου προς οποιονδήποτε.    

Περαιτέρω, με την περίπτωση στ΄ του ίδιου άρθρου,  ετήσια δαπάνη (τεκμήριο) αποτελεί και η απόσβεση δανείων και πιστώσεων οποιασδήποτε που βαρύνει τον λήπτη του δανείου, ενώ  σε κάθε περίπτωση εξετάζεται το γεγονός του ποιος πραγματικά καταβάλλει τα σχετικά ποσά. 

 

4. Η σύμβαση δανείου, δημιουργεί υποχρέωση καταβολής χαρτοσήμου σε ποσοστό 2% ή 3% σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 13 παρ.1α , δ ή 15 παρ.1 του ΚΝΤΧ (2% για ΑΕ, ΕΠΕ και 3% για τις λοιπές περιπτώσεις), πλέον ΟΓΑ επί του χαρτοσήμου 20%. 

 

5. Ύστερα από τα ανωτέρω και τα ερωτήματά σας, θεωρούμε ότι: 

 

  Ενώ ο Ν. 2238/1994 περί Κ.Φ.Ε. (παρ.3 του άρθρου 25 ) προέβλεπε την επιβολή ελάχιστου επιτοκίου ίσου με τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου τρίμηνης διάρκειας ετησίως, ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος Ν. 4172/2013 δεν έχει παρόμοια πρόβλεψη.

 

Σύμφωνα με την περίπτωση στ΄ του άρθρου 32 του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., σχετικά με τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, ορίζεται ότι: «Ως ετήσια δαπάνη του φορολογουμένου, της συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών του λογίζονται και τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για:… στ) Απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής. Στο ποσό της δαπάνης αυτής περιλαμβάνεται και το ποσό των οικείων τόκων, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι τυχόν τόκοι υπερημερίας.».

 Συνεπώς αν υφίστανται τόκοι στο συναφθέν δάνειο ως ετήσια δαπάνη θεωρείται το καταβληθέν τοκοχρεολύσιο (ποσό καταβληθέντος κεφαλαίου πλέον τόκων), αν δεν υφίσταται τόκοι, φυσικά ως ετήσια δαπάνη θεωρείται το ποσό του κεφαλαίου το οποίο επιστρέφεται. Επίσης, η χορήγηση δανείου αποτελεί τεκμήριο για το πρόσωπο που καταβάλλει το δάνειο (περ. δ΄ άρθρου 32 Ν.4172/2013).

 

Οι διατάξεις του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε. δεν έθιξαν τις διατάξεις του Ν. 4755/1930περί ΚΝΤΧ. Συνεπώς το δάνειο θα πρέπει να έχει χαρτοσημανθεί δεόντως, σύμφωνα με τα ανωτέρω (3,6%)